Կոռուպցիա (corruptio) լատիներեն բառը նշանակում է խեղում,այլասերում,փչացում,քայքայում,կաշառում։Կոռուպցիան հանգարոծություն է,որով պետական կառավարման գործառույթներով օժտված պաշտոնատար անձը պաշտոնական դիրքը,իրավունքներն ու հնարավորություններն օգտագործում է շահադիտական նպատակներով՝առաջնորդվելով անձնական կամ խմբային շահերով։
Որոնք են կոռուպցիայի առաջացման պատճառները։
Կոռուպցիայի հիմնական պատճառները մարդկային եսասիրությունն ու ագահությունն են։Այդպիսի վարքագծի գայթակղությունը մեծանում է սպառողական պահանջների աճի հետ,երբ սեփական բարեկեցությունն ավելի է կարևորվում,քան հասարակության բարեկեցությունը,որը գրեթե մոռացության է մատնվում։Դրա հետևանքով պաշտոնյաներն անձնական բարեկեցության համար սկսում են չարաշահել սեփական պաշտոնը։
Կարելի է արդյոք նշել կոռուպցիայի գոյության համար մեղավորների ինչ-որ շրջանակ։
Այո,քանի որ կոռուպցիան մեծամասամբ անում են հարուստ մարդիկ,ովքեր X-մարդու կաշառում են։
Բացահայտիչը ցույց է տալիս լրացյալի ով կամ ինչ լինելը։ Բացահայտիչ ունեցող գերադաս անդամը կոչվում է բացահայտյալ։ Բացահայտյալի ու բացահայտչի միջև եղած արտասանական դադարը բավականին ակնհայտ է և գրավոր խոսքում արտահայտվում է կետադրական նշանով (սովորաբար՝ բութով)։
Բացահայտիչը լինում է երեք տեսակ՝ բուն բացահայտիչ, մասնական բացահայտիչ և մասնավորող-պարագայական բացահայտիչ։
Աննան` իմ դասընկերուհին (բուն), հայտնի էր իր բացառիկ տաղանդով:
Աննան` որպես դուստր (մասնական), շատ հոգատար է:
Դպրոցում` երաժշտության սրահում (մասնավորող պարագայական), Աննան հիանալի ելույթ ունեցավ:
Բացահայտիչը բացահայտյալից տրոհվում է բութով, նախադասության մնացած մասից` ստորակետով:
Բացահայտչից հետո չի դրվում ստորակետ մի քանի դեպքում:
Եթե բացահայտիչը դրված է սեռական հոլովով:
Տիգրան Մեծի`հայոց արքայի զորքը երկար տարիներ անպարտ էր:
Եթե բացահայտչին հաջորդում է կապ:
Ճամփորդի` ալեհեր կնոջ առաջ բացել էին տան դռները:
Եթե բացահայտչից հետո դրվում է եմ, ես, է … օժանդակ բայը կամ հանգույցը:
Լուիզան` նրա աղջիկն էր ամեն ինչ կազմակերպում:
Եթե բացահայտչից հետո ընկնում է էլ շաղկապը:
Անին` դասընկերուհիս էլ որոշեց գալ մեզ հետ Արատես:
1.Ընդգծված որոշիչներն ըստ օրինակի դարձրո՛ւ բացահայտիչ: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու: Օրինակ` Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում: Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:
Հայաստանի ամենամեծ լիճ Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը: Սևանից՝հայաստանի ամենամեծ լճից սկիզբ է առնում, միայն Հրազդանը
Զորքր պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի: Նինվեն՝երկրի մայրաքաղաքը,պաշարում է զորքը ու սպասում նոր հրամանի։
Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում: Կինը հարևաններին բողոքում էր Նազարից՝իր ոչ ու փուչ մարդուց։ Սաքոն՝Նազարի հետ կռվողն էլ էր այդ հարսանիքում
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից: Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում: Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը Իտալիայի՝իր հայրենիքի թշվառ վիճակից։ ՝Ծերունին հաճախ էր հպարտանում Կարոյով՝իր թոռնիկով։
2.Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:
Միքայելը` ո՞վ-ընկերս, երեկ մեր տանն էր: Տանտիրուհուց` ումի՞ց-Արամի մայրիկից, հեռագիր էր ստացել: Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` ինչի-մարմնի՞ երևալուն: Մայրը որդուց` ումի՞ց-Արամից, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ: Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` ո՞ւմ-Սասունցի Դավթին: Հրազդանը` ի՞նչը-գետը, Երևանով է անցնում:
3․Ինքդ բացահայտիչ ունեցող 4-5 նախադասություն կազմի՛ր։
Գագիկը`իմ հարևանը,հայտնի էր իր բացառիկ պատրաստելու ունակությունով:
Փայլակը` որպես ընկեր, շատ հոգատար է:
Ռեստորանում` հարսանյաց սրահում, Արիստակեսը հիանալի ելույթ ունեցավ:
Մեր ուսուցիչը՝ընկեր Հովհաննեսը փայլում էր իր գիտելիքներով։
4.Նախադասությունն ընդարձակիր` կետերի փոխարեն որպես ի՞նչ, իբրև ի՞նչ, որպես ո՞վ, իբրև ո՞վ հարցերին պատասխանող բացահայտիչներ գրելով:
Էլիասը`…մի տղա, ինձ բացատրում էր ճանապարհը: Անտառը`…-այդ մութ վայրը, մռայլ ու դժկամ տեսք ուներ: Թռչունի առաջին ճիչը`…-այդ գեղեցիկ ձայնը, չափազանց զարմացրեց մեզ: Իսկ այդ արձակ տարածության մեջ արձանն էր`…-միակ գեղեցկությունը: Պահակը`…-ով շատ հոգատար էր, որոշեց ինձ մենակ չթողնել: Ներողամիտ հայացքով նրանց խուճապին ու իրարանցմանը հետևում էր նավաստին`…-այդ սարսափելի մարդը: Հարցերին պատասխանող պարոնը`…-միանգամից անցավ հավաքվածների միջով ու մոտեցավ մեքենային:
5. Ըստ տրված կաղապարների՝ կազմի՛ր բարդ նախադասություններ: Թեկուզ………………-ես գնամ երկրից , այնուամենայնիվ………..-զանգիր ինձ ես կպատասխանեմ: Թեպետ………………նա չունի արտաքին գեղեցկությու, սակայն…………………. գեղեցիկ նրա հոգին: Չնայած որ…………..-ես սիրում եմ սինաբոն, բայց………………………այսօր կուտեմ Նապոլեոնը: Թեև…………………. ես սոված եմ, բայց և այնպես…………… չեմ անհանգստացնի իմ ծնողներին:
6. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ: Եթե………………….. ես վաղը գնամ որսի, ապա…………… կուտենք եղնիկ: Քանի որ…………….. ես սիրում եմ հավի միս, հետևաբար……. ես կսարքեմ հավի միս: Որովհետև………….. կարող ենք նորմալ շփվել, ուստի………….. ես ցանկանում եմ նորմալ շփվել: Քանզի……………….ես հարգում եմ քեզ, ուրեմն………….դու էլ ինձ հարգիր:
7. Կետադրի՛ր
Ամառային սիրուն երեկո էր և արեգակն արդեն թեքվում էր դեպի իր մուտքը: Մի փոքր տոթ օդին խառնվել էր մեղմ հովիկը և զբոսնելը հաճելի էր դարձել: Հանգստյան օր էր ծովափին շատ մարդիկ կային: Բոլորն անհանգիստ էին և հայացքներն ուղղել էին ծովում ինչ-որ կետի: Ոչ ոք չէր ուզում բան ասել և չէր էլ ուզում լսել ինչ- որ բան: Միայն բարձրախոսն էր անտարբեր ընդհանուր հուզմունքին և բարեխղճորեն իր գործն էր անում. զբաղեցնում էր հանգստացող հասարակությանը: Հաղորդավարը միապաղաղ ձայնով ինչ-որ բան էր կարդում և այդ ձայնը մատնում էր ձանձրույթն ու հոգնածությունը: Մակույկավարների տնակում անվերջ զնգում էր հեռախոսը և ոչ մեկը չէր մոտենում, որ խոսեր կամ գոնե անջատեր այն:
Դաշնություն (Ֆեդերացիա)- Ծագում է լատիներեն բառից։Առանձին պետությունների և պետական կազմավորումների միություն է։Դաշնության անդամները պահպանում են իրենց իրավունքների մի մասը։Ունեն տեղական սահմանադրություն,խորհրդարան,կառավարություն և դատական համակարգ։Սակայն դրանք ենթակա են դաշնային,սահմանադրությանը և կառավարման մարմիններին։Առկա է ընդհանուր քաղաքացիություն։Դաշնային պետության օրինակ են ԱՄՆ-ը,Ռուսաստանը,Գերմանիան,Բրազիլիան և այլն
Գաղութ- Այստեղ՝արդյունաբերական որևէ տերության իշխանություն ներքո գտնվող երկիր,որը զրկված էր ինքնուրույն տնտեսական,քաղաքական,հասարակական,զարգացման հնարավորությունից։Մայր երկրի (մետրոպոլիա) տնտեսական կցորդն էր։Այստեղից արտահանում էին բնական հարստություններ՝շահագործելո տեղաբնիկների էժան աշխատուժը։Գաղութացումն սկսվել է դեռ XVդ․սակայն իր ծաղկմանն է հասել XIX դ․երկրորդ կեսին։Բացի բացասկան հետևանքներից,այն հանգեցրել է նաև դրական արդյունքների։Ասիայի,Աֆրիկայի,Լատինական Ամերիկայի ժողովորդները ծանոթացել են արդյունաբերական հասարակության նվաճումներին։
Բանավորներ- Վարձու աշխատանքով ապրող մարդիկ։Նրանց վարձում են ձեռներեցները և վճարում ըստ կատարված աշխատանքի որակի և քանակի։Սովորաբար ձեռներեցների և բանվորների միջև ծագում են հակասություններ։Դրանց կարգավորման նպատակով զարգացած երկրներում XIXդ․ ընդունվեցին բազմաթիվ օրենքներ,որոնք սահմանափակում էին աշխատաժամանակը,բանվորներին տալիս ապահովագրություն հիվանդության ու ծերության դեպքերում և այլն։
Բոլշևիկներ-Ռուսական մարքսիստների մեծամասնությունը կազմող թևը։Կողմ էին ծայրահեղ գործողությունների։Իրենց առաջնորդ Վ․Լենինի գլխավորությամբ Ռուսաստանում ուժով գրավեցին իշխանությունը։Երազում էին ամբողջ աշխարում կառուցել կոմունիզմ (համայնավարական կարգ)
Արևելյան հարց-Միջազգային դիվանագիտության հիմնախնդիր՝կապված Օսմանյան կայսրության հետագա ճակատագրի հետ։Վերջինիս թուլացման և քայքայման պայմաններում արդիական դարձավ հպատակ ազգերի ազատագրության և սեփական պետությունների ստեղծման հեռանկարը։Դրանցից օգտվելով՝մեծ տերություններն աշխատում էին օսմանյան Թուրքիան վերածել կիսագաղութի։Հարցն առաջացել է XVIII դ․ վերջին։Դրա բաղկացուցիչ մասն էր նաև Հայկական հարց։
Եռյակ միություն-Անգլիայի և Ֆրանսիայի միջև 1904թ․կնքված ռազմաքաղաքական դաշինք,որին 1907թ․ միացավ Ռուսաստանը։
Եինչեր-Թուրքերեն՝<<նոր զորք>>։Օսմանյան հետևակային զորամասեր։Դրանք ստեղծվում էին մանկահավաքների միջոցով։Այսինքն՝մանուկ հասակում ծնողներից (հիմնականում քրիստոնյա) խլում էին զավակներին,դարձնում իսլամի մոլեռանդ զինվոր։
Դրամատուն(բանկ)-Ծագում է լատիներեն <<դրամափոխարան>> բառից։Ձեռնարկություն,որտեղ իրացվում է դրամական կապիտալի առուծախ, ընդունվում են ավանդներ և տրամադրվում վարկեր։Դրամատներն արդյունաբերական արտադրության անբաժանելի մասն են։Նրանց միջոցով ազատ կապիտալը ներդրվում է տնտեսության զանազան ճյուղեր և նպաստում դրանց զարգացմանը։
Դոմինիոն-Լատիներեն <<տիրույթ>> բառից է։Բրիտանական գաղութային համակարգում երկիր,որն ուներ ներքին լրիվ ինքնավարություն,սակայն ենթարկվում էր անգլիական թագին։
Եռյակ դաշինք-1879-1882 թթ․Գերմանիայի,Ավստրո-Հունգարիայի և Իտալիայի միջև կնքված պայմանագրերի արդյունքում ստեղծված դաշինք՝ուղղված Մեծ Բրիտանիայի,Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի դեմ։
Հայոց պատմություն , Էջ 180-182, կատարել 1-5-րդ առաջադրանքները /գրավոր/
2․
Մեծ եղեռնը։ Հայերի ոչնչացման թուրքական ծրագիրն աշխարհամարտի առաջին երկու տարիներին գործադրվեց ամբողջ արևտահայության նկատմամբ։Հայոց ցեղասպանության այդ փուլը համայն մարդկությանը հայտնի է Մեծ եղեռն անունով։Նախ Օսմանյան կայսրությունը հավաքեց 18-45 տարեկան տղաների,որոնց թիվը կազմում էր շուրջ 300 հազար և դրանից հետո 300 հազար հայերին տեղափոխում էին թիկունք և սպանում։Սարիղամիշի ճակատամարտից հետո նաև արգելվում է հայերին որոշ պաշտոնների նշանակել։Մյուս քայլով նրանք հայ խելացի հոգևորականներին,բանաստեղծներին,քաղաքական գործիչներին և այլ կարևոր մարդկանց ձերբակալեցին։Այդ մարդկանց թվում էին նաև Կոմիտասը,Դանիել Վարուժանը,Վարդգեսը,Ռուբեն Սևակը և այլոք։
Կարելի է ասել որ թանզիմաթ հասկացությունը թուրքական ժողովրդի համար շատ կարևոր նշանակություն ուներ։Թանզիմաթի շնորհիվ կատարվեցին բազմաթիվ բարենորոգումներ։Աբդուլ Համիդ 2-ը երբ դարձավ սուլթան ընդունեց սահմանադրությունը բայց դրանից հետո շատ շուտ ցրեց խորհրդարանը և հաստատեց իր միանձնյա կառավարման բռնատիրական համակարգը։Նրա շնորհիվ ստեղծվեց համիդիե շարժումը որի պատճառով զոհվեց 300 հարյուր հազար հայ։Երիտթուրքերը ստիպեցին սուլթանին հռչակել սահմանադրության վերականգնումը։Երիտթուրքերի շնորհիվ երկիրը այդ ժամանակահատվածում երկրորդ շունչ ստացավ գահընկեց անելով Համիդ 2-ին։Նրանք 1911 թվականին գաղափարախոսություն հռչակեցին պանթյուրքիզմը,ըստ որի ոչ թուրք ժողովրդին պետք է բռնի ուժով դարձնել թուրք։
20-րդ դարի սկզբին արևմտահայության նկատմամբ թուրքերը իրենց սուլթանական վարչակարգը ավելի սաստկացրեցին փոխանակ բարենորոգումները կատարեին։
Այս ամենը հասկանալով ես եզրակացնում եմ,որ թուրքերը շատ վատ են վերաբերվել արևմտահայության հետ։
2․
Անդրանիկ Օզանյան,ով ուներ մեծ հարգանք և նշանակություն իր ժամանակի հայերի համար։
Դրաստամատ Կանայան
Գևորգ Չաուշ
Հրայր Դժոխք
Աղբյուր Սերոբ
Սոսե
Հովհաննես Քաջազնունի և այլ ուրիշներ ովքեր մեծ գործ են արել հայ ժողովրդի պահպանման գործում։
3․Զեյթունի առաջին ապստամբությունը տեղի ունեցել 1862 թվականին օսմանյան կայսրության և Զեյթունի հայերի միջև։ Զեյթունի շրջանը երկար ժամանակ եղել է ինքնավար, գրեթե անկախ հայկական շրջան Օսմանյան կայսրության կազմում։ 1862 թվականի ամռանը Օսմանյան կայսրության սուլթանը փորձել է վերացնել Զեյթունի ինքնավարությունը, սակայն դա նրան չի հաջողվել։
1877-1878թթ.-ի ռուս-թուրքական պատերազմ
Հայկական հարցը վերաբերվում էր ամբողջ հայությանը և նույնիսկ փոքր գավառներում ապրող հայերին։Այս դեպքը առաջինն էր,երբ մեծ պայմանագրերում հիշվում է հայերի պաշտպանությունը։Այս դեպքը ուղղակի բացառիկ էր և եթե այս ամենի ընթացքում չլիներ Բեռլինի կոնգրեսը ամեն ինչ կլիներ հայերի համար ավելի հարթ։Ցավոք մեր կյանքում սիրված են գումար ունեցող երկրները և հզոր երկները,իսկ մենք այդ ցանկի մեջ ցավոք այդ ժամանակահատվածում մուտք չէինք գործել։Եղան պայմանավորվածություններ մի շարք Եվրոպական երկների հետ,եղան օգնության խոստումներ,բայց դա միմիայն բառեր են,երբ Բեռլինի Վեհաժողովի սկսվելուն 16-րդ հոդվածի փոխարենն մտցվեց 61-րդ։Եվ այդ ամենից հետո Բեռլինի վեհաժողովը անցավ առանց հայերի։Բեռլինի վեհաժողովը ոչ միայն հայերի համար էր վատ,այլ Ռուսաստանի։Իսկ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրում մենք ստացել էինք ուժ պայքարելու համար,ցավոք այդ ամենը տավալվեց։Սան Ստեֆանոյի պայմանագրում Օսմանյան Թուրքիայում գտնվող հողերը,որտեղ ապրում էին հայերը կոչվեցին Հայաստանը,որը մեծ ոգևորություններ առաջացավ հայ ազգի մոտ։
1․
Հայ ազգային կուսակցությունները կառուցվել էին հին խմբակների շնորհիվ և հենց այդպես էլ օգնեց մեզ խմբակները։Հայ ազգային կուսակցությունները ինչպես խմբակները ունեին տարբեր ստարետգիաներ,բայց այս ամենը օրինական էր։Արդեն զարգացել էր թերթերի գաղափարները և ամեն կուսակցություն փորձում էր ունենալ թերթել,որպեսզի իրենց ձայնը ավելի լսելի լինի։Այս ամենը թե խմբակները,թե կուսակցությունները կառուցված էին Հայի խնդրի միջազգայնացման շնորհիվ։Ինչպես նշեցի,որ ամեն կուսակցություն ուներ իր առանձին մտքերը,ստրատեգիաները։Օրինակ Հնչակյանների կուսակցությունը հրապարակում էր Հնչակ թերթը և հենց այդպես էլ նրանց անունը դրվեց Հնչակյաններ։Հնչակյանների խումբը ստեղծվել է 1887 թվականի օգոստոսին Ժնև քաղաքում։Բայց 1897 թվականի Լոնդում կատարվածը առաջին գումարում Հնչակյանների խումբը բաժանվեց երկու խմբի պատճառը իհարկե տարաձայնություններն էին։Մի մասը սոցիալիստական թևի,իսկ մյուս մասը ազգային թևի և հենց սա էր պատճառը այս կուսակցության ոչնչացմանը։Երկու թևերն էլ ունեցան իրենց ղեկավարները որոնց անուններն էին Ավետիս Նազարբեկյան և Արփիար Արփիարյան։Արփիար Արփիարյանի թև ազգային թևն էր և նրանց նոր կուսակցության անունն էր Վերակազմյալ հնչակներ,իսկ Ավետիս Նազարբեկյանի թևի անունը սոցիալ-դեմոկրատական կազմակերպություն։Եղան շատ կուսակցություններ բայց ամենհզորը դա Հայ հեղափոխական դաշնակցությունն էր։Նրանք նույնպես իրենց խնդիրն էին համարում ազատել Արևմտյան Հայաստանը Օսմանյան կայսրությունից։Այս կուսակցությունը ինձ ավելի խելացի էր գործում,քանի որ փորձում էր միավորվել Հնչակյանների հետ,բայց տարբեր տարաձայնությունների պատճառով այդ ամենը տեղի չունեցավ։Նրանք գործեցին տարբեր արշավանքներ,ապստամբություններ։Բայց ինձ համար նրանց ամենազորեղ քայլը,որը երբևէ ոչ մի կուսակցություն չէր արել դա այն էր,որ 30 հայ երիտասարնդեր ներխուժեցին Կ․Պոլսի Օտտոմանյան բանկ պահանջելով 61-րդ հոդվածի իրագործումը հակառակ դեպքում կպայթացնեին բանկը։Հայդուկային շարժման ժամանակ անհատ մարդիկ,ովքեր չափից շատ հայրենասեր էին հավաքում էին փոքրիկ խմբակներ և դուրս գալիս մեծաթիվ թշնամու դեմ,Հայդուկային շարժման ժամանակ մարդիկ տեղակայվում էին անտառներում,բարձր սարերում և այլ վայրեր։1880 թվականին Փոքր Հայքում ՝ Սեբաստիայի նահանգում ստեղծվեց չելլոներ զինված ջոկատները։Այդ ջոկատներում կռվում էին հայերը,բայց քրդերի անունի տակ,որպեսզի իրենց մահից հետո թուրքերը վրեժխնդիր չլինինեն հայերի նկատմամբ։Հայ նշանավոր ֆիդայիններից են օրինակ ՝Անդրանիկ Օզանյանը,Գևորգ Չավուշ,ով ամեներիտասարդն էր,Հրայր Դժոխքը,ով կարծում էր,որ կարելի ժողովրդին զինել և հանդարտ պատրաստվել ապստամբությանը։Ֆիդայիններից օրինակ Աղբյուր Սերոբի մահը կազմակերված էր Ավեի կողմից և քուրդ ցեղապետ Բշերա Խալիլից,որը անհանգստացրեց իր հավատարիմ զինվորներ Գևորգ Չավուշին և Անդրանիկ Օզանյանին։Գևորգը և Անդրանիկը սպանեցին այդ երկուսին և այդպես վրեժխնդիր եղան։Անդրանիկ Օզանյանը ամենապայծար դեմքերից էր,ով կռվել էր տարբեր ջոկատներում և դրանից հետո միացել Աղբյուր Սերոբին։Անդրանիկ Օզանյանը հեղինակել է նաև կանոնագիրք,որի անունն է Մարտական հրահանգներ։Այսպիսի մարդիկ,ում ես ներկայացրեցի պետք միշտ հարգել,քանի որ նրանք իրենց կյանքն են տվել ազգի համար։
2․
Սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցությունը հայ առաջին քաղաքական կուսակցություններից է։ Կուսակցությունը հիմնադրվել է 1887 թվականին Նազարբեով եղբայրների և Ժնևում սովորող մի քանի այլ ուսանողների կողմից։
1888 թվականին հրապարակված ծրագրում նախատեսվում էր զանգվածային անկարգությունների և ահաբեկչության միջոցով ստեղծել հայկական պետություն Արևելյան Թուրքիայում։ Կուսակցության անդամները ակտիվ գործունեություն են ծավալել ինչպես Կովկասում, այնպես էլ Օսմանյան կայսրությունում ։ 1903 թվականի հոկտեմբերի 14-ին Գնչակցիները հարձակվել են Կովկասի փոխարքայ իշխան Գոլիցինի վրա, իշխանը ծանր վիրավորվել է, բայց ողջ է մնացել, իսկ մեկ օր անց հրաժարական է տվել իր պաշտոնից։ 1904 թվականին նրանք կոմունիստների հետ միասին աշխատեցին Բաքվի հայ աշխատավորներին գործադուլի դրդելու համար։ Կուսակցության անդամները ակտիվորեն մասնակցել են Օսմանյան կայսրությունում Սասունի և Զեյթունի ապստամբություններին։ 1915 թվականին Ստամբուլում կախաղան բարձրացվեցին Գնչակյան կուսակցության 20 ղեկավար անդամներ, որոնք ահաբեկչություն էին ծրագրել և իրականացրել թուրք բնակչության դեմ և կռվել օսմանյան պետության թշնամիների դեմ ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից և ԽՍՀՄ հիմնադրումից հետո կուսակցությունը գործում է միայն այն երկրներում, որտեղ հայեր են ապրում։ Կուսակցության անդամները ակտիվորեն մասնակցել են 1970-1980-ական թվականներին Լիբանանում քաղաքացիական պատերազմին : Ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ Գնչակ կուսակցությունը ստեղծեց «Մեծն Մուրադ» կոչվող զինված խումբը, որը մասնակցում էր Ղարաբաղում ադրբեջանական զինուժի դեմ մարտերին։
Կուսակցությունը երբեմն կոչվում է Հնչակ, Հնչակ, Սոցիալ-դեմոկրատ Հնչակ, և այս անվանումը վերցված է կուսակցության պաշտոնաթերթ Հնչակից։ Բառի իմաստը «կոչ», «կանչ» է, որը կուսակցականներն օգտագործում են «ոտքի, լուսավորության, ազատության կոչ» իմաստով։
3․
Հայ հայդուկային շարժումը
Ձևավորվել է 19-րդ դարի 80-ական թվականների կեսին։ Սկզբնական շրջանում հստակ քաղաքական նպատակներ չուներ։
Հայ հայդուկային շարժման ստեղծումը շատ կարևոր էր մեզ համար,քանի որ ժողովրդին ներշնչեց ուժ պայքարելու իրենց ազատության համար։
Անդրանիկ Օզանյան,Գևորգ Չաուշ,Հրայր Դժոխք,Սոսե,Արաբո,Աղբյուր Սերոբ և այլն։
4․
Իմ ամենասիրելի հայդուկը դա Անդրանիկ Օզանյանն է,քանի որ նա օգնել է հայերին ցեղասպանության ժամանակ և հավաքել է գումար հայերի համար ԱՄՆ-ում։
1919թ. Անդրանիկն այցելում է Միացյալ Նահանգներ՝ ցեղասպանությունից փրկվածների եւ պատերազմի հայ գաղթականների համար հանգանակություն կազմակերպելու, եւ կարողանում է հավաքել 500,000 ԱՄՆ դոլար (այժմ համարժեք է մոտ 7 միլիոն ԱՄՆ դոլարի)։ Դրանից կարճ ժամանակ անց նա վերջնականապես տեղափոխվում է Միացյալ Նահանգներ եւ բնակություն հաստատում Ֆրեզնոյում, ուր այն ժամանակ խոշոր հայկական գաղութ կար։
1․
Հայերի ցեղասպանական ծրագրի առաջին հեղինակն ու իրագործողները դա երիտթուրքերն էին։
2․
Սասունի,Զեյթունի և Վանի հերոսական կռիվները ուժ և հավատ ներշնչեցին հայերին անկախ լինելու հարցում։
Հայոց պատմություն ,Էջ 184-185, ներկայացնել 10 ամենակարևոր իրադարձությունները և հիմնավորել:
Առաջին աշխարհամարտ 1914 թվականի օգոստոսի մեկ։Ես առանձնացրեցի առաջին աշխարհամարտը,քանի որ դա ամենակարևոր իրադարձություններից է ամբողջ աշխարհում։Առաջին աշխարհամարտում ներգրավված էին բազմաթիվ ազգեր և հենց դրանով է պայմանավորված Առաջին աշխարհամարտի կարևորությունը
1914 թվականի Հոկտեմբերի վերջ Հայոց մեծ եղեռն։Այս ամենի մասին մենք պետք է միշտ խոսենք,քանի որ մահացան ավելի քան 1 միլիոն հայեր,մյուս մասը դուրս եկան իրենց տներից և իրենց ապագան սկսեցին փնտրել ուրիշ երկրներում և հենց դրա համար առանձնացրեցի Եղեռնը կարևոր իրադարձությունների շարքում։
1918 թ մայիսի 22-28-Սարդարապատի հերոսամարտը
1918 թ մայիսի 23-19-Բաշ Ապարանի հերոսամարտը։
Ես առանձնացրեցի այս երկու հերոսամարտերը,քանի որ այս հերոսամարտերի շնորհիվ մենք թուրքական կողմին ապացուցեցինք մեր անկոտրուն ոգին։
1917 թ․ հոկտեմբերի 25-Բոլշևիկյան հեղաշրջումը Ռուսաստանում։Առանցնացրեցի այս իրադարձությունը քանի որ Բոլշևիկյան հեղաշրջումից հետո Ռուսաստանը շատ ավելի արագ հզորանում է և դառնում կանգուն երկիր
1885թ Առաջին հայ ազգային-քաղաքական՝Արմենական կուսակցության հիմնադրումը Վանում,որը շատ կարևոր էր հետագա ընթացքի համար։Իմ կարծիքով ամենադժվարը դա սկիզբն է և դա արել են Արմենականները։Իրենց շնորհիվ ստեղծվեցին բազմաթիվ կուսակցություններ,որոնք կարողացան սանձել Օսմանյան կայսրությանը որոշ չափով։
1862թ-օգոստոս-Զեյթունի ապստամբությունը
Զեյթունի ապստամբությունը վառ օրինակ է իսկական հայ մարդու ոգու մասին։Կարծում եմ,որ այս ապստամբությունը կարելի է դասել ամենակարևոր իրադարձությունների շարքին։
1872թ-Գ․Արծրունու կողմից <<Մշակ>> թերթի հիմնադրումը Թիֆլիսում։Ինչպես գիտենք այն ժամանակ ամենալավ ձևերից՝ մի հարց հանրային դարձնելու համար դա թերթերն էր և դրա համար Գ․Արծրունին ստեղծում է Մշակ թերթը Օսմանյան կայսրության վայրագությունները գրառելու համար։
1882թ․-<<Հայրենասերների միություն>> հիմնումը Մոսկվայում հայ առաջին քաղաքական լրագրի՝<<Ազատության ավետաբերի>> հրատարկումը։Այս ձևը նույնպես շատ լավ ձև էր ինչ,որ հարց հանրայնացնելու համար։
1878-1879թթ․-<<Սև խաչ>> <<Զինակիր>> գաղտնի կազմակերպությունների ստեղծումը Վանու,որը միանշանակ պետք է առանձնացվի կարևոր իրադարձությունների շարքում,քանի որ այս կազմակերպությունները զոհաբերում էին իրենց կյանքը հայ մարդկանց փրկության համար։Նրանք կռվել են քրդերի և թուրքերի դեմ։
Համո Սահյանն ասաց. –Ավետիք Իսահակյանը մի անգամ գրողների միությունում ասել է առաջին կնոջս. «Բանաստեղծները երեք տեսակի են լինում. տիեզերական, դա ես եմ. «Դար է եկել Արարատի սեգ կատարին ու անցել»։ Համամարդկային, Վահան Տերյանն է. «Ասում եմ ես՝ մնաք բարով»։ Ազգային…»։ Եվ Իսահակյանը բազմանշանակ լռել է։ –Ազգայի՞նը ով է բա, Վարպետ,–հարցնում է կինս։ –Ազգայինն էլ քո ամուսինն է. «Նաիրյան դալար բարդի»… –Այդպես է ասել Իսահակյանը։ Պահ է, միտքն այդպես է եկել, այդպես է ասել պահի ազդեցության տակ,–Համո Սահյանը ամաչելով հասկացրեց, որ լուրջ չընդունեմ Իսահակյանի ասածը եւ ավելացրեց.–Ոնց թե, բա Թումանյա՛նը, բա Չարե՛նցը… Թումանյանը ազգային չէ՞ր, համամարդկային չէ՞ր, տիեզերական չէ՞ր… Թե ուզում ես իմանալ՝ Թումանյանը ե՛ւ ազգային է, ե՛ւ համամարդկային է, ե՛ւ տիեզերական. բոլորը միասին է… Պատմությունը միայն քեզ եմ ասում, ուրիշին չեմ պատմել։
*****
Համո Սահյանը զանգահարում է Սերո Խանզադյանին: Լսափողը վերցնում է Սերոյի որդին. -Սերոն տա՞նն է… -Չէ՛,- կտրուկ պատասխանում է որդին: Հետևում է Համոյի ստուգող հարցը. -Ո՞վ ասաց… -Ինքը,- լինում է պատասխանը:
Առաջին կնքված ջերմաչափը հայտնագործել է Գաբրիել Ֆարենհեյթը 1714 թվականին։
Ֆիզիկոս և ինժեներ Գաբրիել Ֆարենհեյթին վերագրվում է առաջին կնքված ջերմաչափի հայտնագործումը:
Սնդիկի ջերմաչափերը լայնորեն օգտագործվում էին, սակայն դրանք աստիճանաբար դուրս են մղվում բնապահպանական մտահոգությունների պատճառով:
Սնդիկի ջերմաչափերը, որոնք ժամանակին սովորական տեսարան էին տնային տնտեսություններում և բժշկական հաստատություններում, աստիճանաբար հանվում են սնդիկի հետ կապված բնապահպանական վտանգների պատճառով: Արդյունքում թվային և ինֆրակարմիր ջերմաչափերը դարձել են հանրաճանաչ այլընտրանքներ՝ իրենց անվտանգության և ճշգրտության շնորհիվ:
Ջերմաստիճանի չափման հայեցակարգը գալիս է հին քաղաքակրթություններից:
Ջերմաստիճանի չափման հայեցակարգը հնագույն արմատներ ունի, որտեղ հույների և հռոմեացիների նման քաղաքակրթություններն օգտագործում են տարրական ջերմաչափական սկզբունքներ: Ժամանակի ընթացքում գիտության և տեխնիկայի առաջընթացը հանգեցրեց ջերմաստիճանի չափման ավելի ճշգրիտ և հուսալի գործիքների մշակմանը:
Ջերմաչափերն աշխատում են ջերմային ընդարձակման սկզբունքով։
Ջերմաչափերը գործում են ջերմային ընդարձակման սկզբունքի հիման վրա, որտեղ նյութերը ընդարձակվում կամ կծկվում են ջերմաստիճանի փոփոխություններով: Այս հիմնարար սկզբունքը հիմք է հանդիսանում տարբեր տեսակի ջերմաչափերում ջերմաստիճանի չափման համար:
Հատուկ կիրառությունների համար օգտագործվում են տարբեր տեսակի ջերմաչափեր:
Տարբեր տեսակի ջերմաչափեր նախատեսված են հատուկ կիրառությունների համար: Օրինակ, բժշկական ջերմաչափերն օգտագործվում են մարմնի ջերմաստիճանը չափելու համար, մինչդեռ արդյունաբերական ջերմաչափերն օգտագործվում են արտադրական և մշակման օբյեկտներում շրջակա միջավայրի պայմանները վերահսկելու համար:
Ջերմաչափի ճշգրտությունը վճռորոշ նշանակություն ունի գիտական փորձերի և բժշկական ախտորոշումների ժամանակ:
Գիտական փորձերի և բժշկական ախտորոշումների ժամանակ ջերմաչափի ճշգրտությունը առաջնային է: Ջերմաստիճանի ցուցումների նույնիսկ աննշան տատանումները կարող են զգալի հետևանքներ ունենալ, ինչը կարևոր է դարձնում ջերմաստիճանի ճշգրիտ չափումը այս ոլորտներում:
Թվային ջերմաչափերն առաջարկում են ջերմաստիճանի արագ և հեշտ ցուցումներ:
Թվային ջերմաչափերը ժողովրդականություն են ձեռք բերել իրենց հարմարության և օգտագործման հարմարավետության շնորհիվ: Նրանք ապահովում են ջերմաստիճանի արագ ցուցումներ և լայնորեն օգտագործվում են ինչպես բժշկական, այնպես էլ տնային պայմաններում՝ իրենց ճշգրտության և արդյունավետության համար:
Ինֆրակարմիր ջերմաչափերը ոչ կոնտակտային սարքեր են, որոնք չափում են ջերմաստիճանը հեռավորությունից:
Ինֆրակարմիր ջերմաչափերը հեղափոխել են ջերմաստիճանի չափումները՝ առաջարկելով ոչ կոնտակտային ջերմաստիճանի ցուցումներ հեռավորությունից: Այս սարքերը լայնորեն օգտագործվում են արդյունաբերական, բժշկական և գիտական միջավայրերում իրենց արագության և հարմարության համար:
Գալիլեոյի ջերմաչափի գյուտը ներկայացրեց ջերմաստիճանի չափման նոր մեթոդ:
Գալիլեո Ջերմաչափը, որը հորինել է Գալիլեո Գալիլեյը, ներկայացրել է ջերմաստիճանի չափման յուրահատուկ մեթոդ՝ հիմնված լողացողության սկզբունքի վրա։ Այս նրբագեղ և տեսողականորեն գրավիչ սարքը շարունակում է հիանալ իր դեկորատիվ և ֆունկցիոնալ հատկություններով:
Ջերմաստիճանի չափման համար սովորաբար օգտագործվում են Ցելսիուսի և Ֆարենհեյթի սանդղակները:
Ցելսիուսի և Ֆարենհեյթի սանդղակները լայնորեն կիրառվում են աշխարհի տարբեր մասերում ջերմաստիճանի չափման համար։ Թեև Ցելսիուսի սանդղակը հիմնված է ջրի սառեցման և եռման կետերի վրա, Ֆարենհեյթի սանդղակը սովորաբար օգտագործվում է Միացյալ Նահանգներում և այլ երկրներում:
Հայկ Փիլիպոսյանի ուսումնական բլոգը 